Marktwerking in de GGZ: tijd voor een fundamentele keuze?

Het IBO-rapport is helder: zonder structurele veranderingen is de GGZ op de lange termijn niet houdbaar. Volgens de onderzoekers zit de kern van het probleem in het stelsel zelf. Marktwerking, ooit bedoeld om kwaliteit en doelmatigheid te stimuleren, sluit in de GGZ vaak niet goed aan. Vooral bij complexe zorg leidt het systeem tot versnippering, financiële drempels en situaties waarin mensen onbedoeld buiten beeld raken.

Toch kiest staatssecretaris Judith Tielen op dit moment niet voor een grote koerswijziging. Ze zet vooral in op drie deelmaatregelen uit het Aanvullend Zorg- en Welzijnsakkoord (AZWA):

• lokale steunpunten voor betere regionale samenwerking,
  
  
• wachtlijstbemiddeling om mensen sneller op de juiste plek te krijgen,
  
  
• en budgetbekostiging voor intensieve GGZ.
  

Belangrijke stappen, maar de fundamentele stelselvragen worden doorgeschoven naar een volgend kabinet.

Verschillende zorgexperts uitten stevige kritiek. Gezondheidseconoom Xander Koolman ziet dat zorgverzekeraars in de praktijk weinig mogelijkheden hebben om echt te sturen, terwijl aanbieders vooral de minst complexe zorg kunnen oppakken. Marco Varkevisser gaat nog een stap verder: hij noemt marktwerking in de GGZ “een doodlopende weg” en pleit voor meer publieke regie en samenwerking in plaats van concurrentie.

De signalen zijn moeilijk te negeren. Marktwerking werkt op sommige plekken, maar juist in de complexe en kwetsbare delen van de zorg stokt het systeem. De maatregelen van Tielen bieden op korte termijn beslist verlichting, maar pakken de kern niet aan. Daardoor blijft een belangrijke vraag op tafel liggen: durven we de GGZ opnieuw vorm te geven, of blijven we vooral de symptomen bestrijden?

Het debat is geopend, de inzichten liggen er. Nu is het moment om een echte keuze te maken.